التهاب بینی یا رینیت بینی – رینیت ها انواع مختلف التهابات گسترده و شدید بینی هستند. علت رینیت اختلال در عملکرد بینی است. رینیت ها علائم مشترک و شبیه به هم دارند که در اکثر مواقع تشخیص و جدا کردن آنها را از یکدیگر دشوار می سازد. از علائم اصلی این بیماری می توان انسداد، ترشح بینی و احتقان را نام برد. در این مقاله شما را با انواع رینیت، علل و عوامل بروز آنها و روش های درمان این بیماری آشنا می کنیم.
علائم رینیت بینی چیست؟
- سوزش چشم و اشک ریزش: به دلیل انسداد مجرای اشکی در زیر شاخک تحتانی بینی یروز می کند.
- بوی بد دهان: به دلیل تنفس از راه دهان ایجاد می شود. با تنفس از راه دهان دندان ها جرم می گیرد، زبان خشک و باردار می شود و این موارد سبب ایجاد بوی بد در دهان می گردد. همچنین تنفس با دهان ممکن است احساس وجود توده ای در گلو را در فرد ایجاد نماید.
- درد سینوسی و سردرد: به دلیل انسداد موقت سینوس ها و تخلیه سینوس ها ایجاد می شود.
- احتقان گوش: انسداد شیپور استاش یا نقص عملکرد آن، احتقان و احساس پری و گرفتگی گوش را در فرد ایجاد می کند.
- سرفه و گرفتگی صدا: ترشحات مزمن بینی یا خشکی حلق باعث تحریک حنجره شده و منجر به سرفه و گرفتگی صدا می شود.
- احساس سرماخوردگی طولانی مدت
- خروپف و مشکلات تنفسی در خواب
- اختلال بویایی
- احساس کسالت و بی حالی
- خواب آلودگی
انواع رینیت بینی
رینیت حاد ویروسی
رینیت حاد ویروسی یا همان سرماخوردگی توسط تعداد بیشماری از ویروس های تنفسی اتفاق می افتد. این ویروس ها عملکرد بینی را تحت تأثیر قرار داده و سبب ایجاد احتقان همراه با ترشحات آبکی و درد میان صورت می شوند. اشک ریزش زیاد و قرمزی چشم ها نیز از علائم این بیماری است. سرماخوردگی اغلب به صورت خود به خود بهبود می یابد و باید از درمان های شدید اجتناب شود.
در این نوع از رینیت بینی استفاده از داروهای ضد احتقان موضعی یا خوراکی می تواند موجب بهبود تنفس و کم شدن ترشحات بینی شود. همچنین در بیمارانی که ترشحات غلیظی دارند استفاده از مواد موکولیتیک یا محلول های نمکی بسیار کمک کننده می باشد.
در سرماخوردگی های بدون عارضه نیازی به تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک نیست و بهتر است در چند روز اول که احتمال سرایت بیماری وجود دارد از تماس بیمار با دیگران اجتناب شود.
رینیت آلرژیک
رایج ترین نوع تظاهر آلرژی مجرای تنفسی فوقانی رینیت آلرژیک می باشد که به صورت فصلی یا دائمی در افراد ایجاد می شود. رینیت آلرژی فصلی در فصول گرده افشانی گیاهان (بهار و تابستان) به دلیل ورود گرده گیاه به دستگاه تنفسی ایجاد می شود، در حالی که رینیت دائمی در اثر تنفس در هوای آلوده به دود و گرد و خاک ایجاد می شود. قارچ های میکروسکوپی معلق در هوا می توانند هر دو حالت رینیت آلرژیک را در افراد ایجاد کنند.
انسداد مزمن بینی در دوران کودکی ممکن است منجر به بروز رینیت آلرژیک در بزرگسالی شود. گاهی نیز به علت تغییرات غیر قابل برگشت مخاطی، مخاط شاخک تحتانی بینی به طور دائمی ملتهب و مسدود کننده می شود و رینیت آلرژیک مزمن را ایجاد می کند.
علائم رینیت آلرژیک چیست؟
- احتقان بینی
- آبریزش آبکی بینی
- خارش بینی
- عطسه
- خارش کام
- ترشحات پشت بینی
- بی حالی و ضعف
- التهاب ملتحمه چشم
- تیرگی زیر چشم
- پیدایش چین های افقی و اسکار در ناحیه تحتانی بینی در اثر مالش زیاد
روش درمان رینیت آلرژیک
جهت کاهش و درمان علائم رینیت آلرژیک استفاده از آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها و محلول های نمکی در بسیاری از افراد مؤثر می باشد. همچنین برای بعضی از بیماران که دارای علائم مزمن هستند، پزشک استفاده از اسپری های کورتونی موضعی را تجویز می کند.
جراح بینی در برخی بیماران جهت رفع انسداد و برقراری مجدد راه تنفسی بینی بیمار، انجام جراحی بر روی قسمتی از شاخک تحتانی بینی را توصیه می کند تا حجم شاخک کمتر شده و انسداد برطرف شود.
*مهم ترین راه درمان اختلالات آلرژیک “حذف عوامل حساسیت زا ” در محیط زندگی بیمار است.
رینیت وازوموتور
رینیت وازوموتور که علامت مشخصه آن گرفتگی و آبریزش بینی می باشد، بر اثر عوامل آلرژی زایی مانند: بوی عطر و ادکلن، تغییرات دمای هوا، عوامل روحی و عصبی و بسیاری موارد دیگر ایجاد می شود.
علت بروز این نوع رینیت فعالیت بیش از حد عصب پاراسمپاتیک در بینی است که موجب پایین آمدن آستانه های تحریکی می شود. مثلاً کم کاری غده تیروئید به دلیل کاهش فعالیت عصب سمپاتیک بینی، می تواند منجر به بروز رینیت وازوموتور شود. همچنین دیابت کنترل نشده هم می تواند این نوع رینیت را ایجاد کند.
در رینیت وازوموتور برخلاف رینیت آلرژیک خارش وجود ندارد، عطسه کمتر است و در معاینه مخاط بینی شاخک های بینی قرمز رنگ هستند.
روش درمان رینیت وازوموتور
- خنک بودن هوای تنفسی
- شستشوی بینی
- گرم نگه داشتن پاها و سر
- ورزش کردن
- پرهیز از مصرف محرک ها (به خصوص سیگار)
رینیت هورمونی
رینیت هورمونی در اثر اختلال در غدد درون ریز بدن ایجاد شده و سبب گرفتگی بینی می شود. مثلاً در سه ماهه دوم و سوم حاملگی به دلیل تغییر و اختلال در میزان هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن، رینیت هورمونی و احتقان بینی ایجاد می شود. زیرا هورمون پروژسترون همان طوری که باعث پر خون شدن بافت رحم می گردد، بینی را نیز پر خون کرده و سبب التهاب بینی می شود.
مورد دیگر بروز اختلال در هورمون های بدن، زمان پیش از شروع دوره عادت ماهیانه در بانوان است که سبب گرفتگی و آبریزش بینی می شود به طوری که بانوان تصور می کنند که دچار سرماخوردگی شده اند.
رینیت دارویی
رینیت دارویی به دلیل استفاده بیش از اندازه از قطره های ضد احتقان بینی مانند قطره فنیل افرین ، نفازولین ایجاد می شود.
درمان این نوع رینیت شامل قاطع قطره های ضد احتقان ، استفاده از محلول های نمکی ، استروئیدهای سیستمیک یا موضعی و ضد احتقان خوراکی است.
باید بگوییم آلودگی هوا ، دمای بالا و رطوبت کم محیط سرپوشیده می تواند علل شایع احتقان بینی باشد این مسئله بیشتر در زمیتان و برای افرادی که محیط کاریشان بیش از حد گرم شده است صدق می کند.
قابل ذکر است داروهای خوراکی نیز می توانند باعث بروز رینیت دارویی شوند مانند داروهای ضد فشار خون ، داروهای ضد تیروئید ، قرش های ضد بارداری ، آسپرین و داروهای اعصاب و روان .
رینیت ناشی از آلودگی های محیطی
از علل رایج این نوع رینیت می توان به دمای بالا ، آلودگی هوا ، میزان رطوبت کم در محیط های سرپوشیده اشاره کرد، باید بگوییم بسیاری از بیماران به سیگار و سایر آلاینده ها حساس هستند و این مسئله به ویژه در زمستان و برای افرادی که محیط کارشان بیش از حد گرم است صدق می کند، در صورتی که تغیرات محیطی امکان پذیر نباشد به فرد توصیه می شود جهت تامین رطوبت مخاط بینی از قطره یا محلول نمکی استفاده کنند.
رینیت آتروفیک
در این نوع رینیت مخاط بینی رنگ پریده بوده و آتروفی بافت های زیر مخاطی به راحتی مشاهده می شوند با وجود گشادتر از حد طبیعی بودن بینی در برخی از بیماران آن ها از گرفتگی بینی در خود شکایت می کنند.
در اغلب موارد این عارضه همراه با دلمه زدن بینی ، بوی بد و متعفن به نام ازن همراه خواهد بود که ممکن است آزار دهنده ترین نوع شکایت بیمار باشد.
شستشوی بینی با استفاده از محلول نمکی حاوی آنتی بیوتیک یا مواد روغنی باعث تسکین علائم بیماری می شود در برخی از بیماران اقدامات جراحی با هدف تنگ کردن راه هوایی بینی و بهبود علائم انجام می شود.
آیا جراحی بینی به درمان رینیت ها کمک می کند؟
رینیت ها با انجام جراحی بینی درمان پذیر نیستند، اما به منظور برطرف سازی اختلال هایی که پیش زمینه بروز و تشدید علائم آن ها هست، عمل بینی می تواند انجام شود. از جمله این اختلال ها می توان به انحراف سپتوم بینی، رشد بیش از حد شاخک های بینی یا پولیپ ها اشاره کرد. در ارتباط با رینیت های آلرژیک، سطوح تحریک پذیر مجرای تنفسی فوقانی تقلیل می یابد و سبب کاهش یافتن میزان حساسیت آن می شود.
عدم درمان رینیت های مزمن، ممکن است منجر به بروز عارضه سینوزیت مزمن شود. این وضعیت دردناک و آزار دهنده با انجام جراحی سینوس و در صورت لزوم به همراه سپتوپلاستی و درمان انحراف سپتوم بینی یا پولیپ ها، بهبود پیدا می کند.
