اختلال شنوایی در کودکان

اختلال شنوایی در کودکان : به ناتوانی کامل یا جزئی در شنیدن صداها اختلال شنوایی (ناشنوایی یا کم شنوایی) گفته می‌شود.

کم شنوایی یعنی کاهش توانایی شنیدن صداها و ناشنوایی یعنی شخص قادر به تشخیص صدا و درک گفتار از طریق شنیدن نیست، حتی وقتی صدا تقویت شود.

علائم کم شنوایی چیست؟

میزان این اختلال می تواند ملایم، متوسط، شدید یا عمیق باشد.

فرد مبتلا به کم شنوایی ملایم در درک گفتار مشکلاتی دارد، به‌ویژه اگر صداهای زیادی در اطراف وجود داشته باشد.

فرد دارای کم شنوایی متوسط برای درک گفتار نیاز به سمعک دارد.

فرد مبتلا به کم شنوایی شدید تا عمیق برای برقراری ارتباط با دیگران به سمعک و لب خوانی نیاز دارد.

فردی که کم شنوایی عمیق دارد، هیچ چیزی نمی‌شنود و باید از سمعک، دستگاه کاشت حلزون و لب خوانی یا زبان اشاره کمک بگیرد.

علت اختلالات شنوایی چیست؟

گوش در برخی از ظریف‌ترین استخوان‌های بدن قرار دارد و آسیب به پرده گوش، گوش میانی یا گوش داخلی به دلایل مختلف می‌تواند باعث کم شنوایی و ناشنوایی شود.

بعضی از بیماری‌ها و عواملی که ‌می‌تواند باعث کم شنوایی و ناشنوایی شوند عبارتند از:

• آبله مرغان
• سیتومگالوویروس
• اوریون
• مننژیت
• بیماری سلول داسی شکل
• سیفلیس
• بیماری لایم
• دیابت
• درمان سل با استرپتومایسین
• کم کاری تیروئید
• آرتروز
• برخی از سرطان‌ها
• نوجوانان در معرض دود سیگار

انواع کم شنوایی و علل آن

1-کم شنوایی انتقالی

ارتعاشات از گوش خارجی به گوش داخلی‌ (حلزون) منتقل نمی‌شود. این نوع کم شنوایی می‌تواند به دلایل مختلف بروز کند، که عبارتند از:

• تجمع بیش از حد جرم گوش
• گوش چسبناک
• عفونت گوش همراه با التهاب و تجمع مایع
• پارگی پرده گوش
• نقص در عملکرد استخوانچه‌های گوش میانی
• ناهنجاری در پرده گوش

2-کم شنوایی حسی ‌عصبی

کم شنوایی حسی‌عصبی در اثر اختلال در عملکرد گوش داخلی، حلزون، عصب شنوایی یا آسیب مغزی ایجاد می‌شود. علت این نوع کم شنوایی معمولاً آسیب سلول‌های موئی در حلزون است. سلول‌های موئی آسیب‌دیده را نمی‌توان جایگزین کرد. امروزه دانشمندان به دنبال استفاده از سلول‌های بنیادی برای رشد سلول‌های موئی جدید هستند.

علل آسیب به سلول های موئی عبارتند از:

• افزایش سن : با بالا رفتن سن، سلول‌های موئی بعضی از عملکردهای خود را از دست می‌دهند و شنوایی بدتر می‌شود.
• تکرار صداهای خیلی بلند: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سر و صدای بلند، به‌ویژه صداهای با فرکانس بالا، یکی دیگر از دلایل عمده آسیب به سلول‌های موئی است.
• ناهنجاری‌های مادرزادی‌
• عفونت گوش داخلی
• ضربه به سر

3-کم شنوایی آمیخته

این نوع کم شنوایی ترکیبی از کم شنوایی انتقالی و حسی‌عصبی است. عفونت‌های طولانی مدت گوش می‌تواند هم به پرده گوش و هم به استخوانچه‌ها آسیب وارد کنند. گاهی‌اوقات، مداخله جراحی ممکن است شنوایی را بازگرداند‌، اما همیشه مؤثر نیست.

اختلالات شنوایی چه تأثیری بر گفتار فرد خواهد گذاشت ؟

کم شنوایی با توجه به زمان بروز آن، توانایی گفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

1-کم شنوایی قبل از زبان ‌آموزی

عدم توانایی شنیدن کامل یا جزئی قبل از یادگیری گفتار و زبان است.

فردی با کم شنوایی قبل از زبان‌آموزی، یا با ناهنجاری مادرزادی متولد شده یا شنوایی را در دوران نوزادی از دست داده است. اگر قبل از 4 سالگی برای کودکان مبتلا به ناشنوایی قبل از زبان‌آموزی، کاشت حلزون انجام شود، می‌توانند زبان شفاهی را با موفقیت یاد بگیرند.

زبان شفاهی و توانایی استفاده از نشانه‌های اجتماعی خیلی به هم مرتبط هستند. کودکانی که کم شنوایی قبل از زبان‌آموزی دارند، ممکن است از نظر اجتماعی منزوی ‌شوند، مگر اینکه به موقع از سمعک یا دستگاه کاشت حلزون استفاده کنند و در کلاس‌های توانبخشی شرکت کنند.

2-کم شنوایی پس از زبان‌آموزی

بیشتر افراد کم شنوا مبتلا به کم شنوایی پس از زبان‌آموزی هستند. آنها قبل از ابتلا به کم شنوایی، زبان گفتاری را یاد گرفته‌اند.

عوارض برخی از داروها (داروهای اتوتوکسیک)، ضربه، عفونت یا بیماری ممکن است باعث از دست رفتن حس شنوایی شود.

در بیشتر افراد مبتلا به کم شنوایی پس از زبان‌آموزی، کم شنوایی به تدریج شروع می‌شود. با توجه به شدت کم شنوایی، فرد ممکن است مجبور به استفاده از سمعک، دریافت کاشت حلزون یا یادگیری لب‌ خوانی شود و یا تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

3-کم شنوایی یک‌طرفه و دوطرفه

در کم شنوایی یک‌طرفه، فقط یک گوش دچاراختلال شنوایی است، در حالی که در موارد دوطرفه هر دو گوش دچار اختلال شنوایی می باشد. چنانچه فرد مبتلا به اختلال شنوایی یک‌طرفه باشد، ممکن است مشخص کردن منبع صدا دشوارتر باشد، وقتی با کسانی که در هر دو گوش خوب می‌شنوند، مقایسه شود. همچنین ممکن است درک آنچه دیگران می‌گویند وقتی سر و صدای زیادی در محیط هست، سخت باشد.

اما در محیط‌های نسبتا ساکت، فرد مبتلا به کم شنوایی یک‌طرفه از نظر توانایی‌های ارتباطی تقریبا با فردی که شنوایی طبیعی در هر دو گوش دارد، یکسان است.

نوزادانی که با کم شنوایی یک‌طرفه متولد می‌شوند دچار تأخیر در رشد گفتار می‌شوند. ممکن است در مدرسه تمرکز آنها کمتر باشد. در فعالیت‌های اجتماعی نیز ممکن است چالش بیشتری نسبت به افراد دارای شنوایی طبیعی در هر دو گوش داشته باشند.

علائم اختلال در شنوایی چیست؟

علائم اختلال شنوایی بستگی به علت آن دارد. بعضی از افراد بدون توانایی شنیدن متولد می‌شوند، و بعضی دیگر ناگهان به دلیل تصادف یا بیماری کم شنوا یا ناشنوا می‌شوند. در بعضی افراد نیز، علائم کم شنوایی به تدریج با گذشت زمان پیشرفت می کند و همراه با وزوز گوش می باشد.

1-علائم اختلال شنوایی در نوزادان

• علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده مشکل شنوایی در نوزاد باشد:
• در سن 4 ماهگی، کودک سر خود را به سمت صدا نمی‌چرخاند.
• تا سن 12 ماهگی، کودک هنوز هیچ کلمه‌ای را بیان نکرده است.
• رفلکس استارتل (بازشدن و دور شدن ناگهانی دست‌ها و انگشتان از بدن) با صدای بلند و ناگهانی مشاهده نمی‌شود.
• نوزاد هنگامی که می‌تواند شما را ببینند به شما پاسخ می‌دهد اما وقتی دور از چشم هستید و نام او را صدا می‌زنید کمتر پاسخ می‌دهد یا اصلاً پاسخ نمی‌دهد.
• به نظر می‌رسد نوزاد فقط از صداهای خاصی آگاه است.

2-علائم اختلال شنوایی در کودکان

این علائم ممکن است در کودکان مشاهده شود:

• کودک در ارتباطات شفاهی از کودکان هم سن خود عقب است.
• کودک مدام می‌گوید “چی؟”
• کودک با صدای بسیار بلند صحبت می‌کند و تمایل دارد صداهایی بلندتر از حد عادی تولید کند.
• وقتی کودک صحبت می‌کند، صحبت‌هایش واضح نیست.

پزشک چگونه علت کم شنوایی را تشخیص می دهد؟

متخصص گوش و حلق و بینی با انجام این مراحل علت کم شنوایی را تشخیص می دهد:

1-شرح حال : پزشک از بیمار زمان شروع و بدتر شدن میزان کم شنوایی و آیا همراه با کم شنوایی احساس درد دارد را سوال می‌کند.

2-معاینه با اتوسکوپ: پزشک با استفاده از اتوسکوپ، داخل مجرا و پرده گوش را برای تشخیص موارد زیر معاینه می‌کند:

• انسداد ناشی از یک شی خارجی
• تجمع جرم گوش
• عفونت در مجرای گوش
• عفونت در گوش میانی، در صورت وجود برآمدگی در پرده گوش.
• کلستاتوم، رشد پوست در پشت پرده گوش در گوش میانی.
• مایع در مجرای گوش
• پارگی پرده گوش

3-تست غربالگری عمومی: پزشک از بیمار می خواهد یک گوش را بپوشاند و از او درباره چگونگی شنیدن کلمات گفته شده در شدت‌های مختلف توضیح می خواهد، همچنین حساسیت به سایر صداها را بررسی می کند.

4-تست دیاپازون: وسیله فلزی دو شاخه که هنگام ضربه، صدا تولید می‌کند. پزشک دیاپازون مرتعش‌شده را یکبار روی استخوان ماستوئید پشت گوش و بار دیگر در 1 تا 2 سانتی‌متری مجرای گوش قرار می‌دهد و از بیمار می خواهد که وقتی دیگر صدایی را نمی‌شنود، بگوید.

5-شنوایی‌سنجی: هدفون روی گوش‌های بیمار گذاشته می شود و صدا به یک گوش ارسال می‌شود. طیف‌های مختلفی از صداها با شدت و فرکانس‌های مختلف به بیمار ارائه می‌شود. هر بار که صدا شنیده می‌شود، بیمار علامت می‌دهد.

6-تست مرتعش‌کننده استخوانی: این تست برای یافتن چگونگی عبورصدا از استخوان‌ها استفاده می‌شود. هدف این است که عملکرد عصبی که این سیگنال‌ها را به مغز منتقل می‌کند، اندازه‌گیری شود.

غربالگری شنوایی کودکان چه موقع باید انجام شود؟

لازم است که تست‌های شنوایی کودکان در مواقع زیر انجام شود:

• قبل از شروع مقطع دبستان
• در سن 6، 8 و 10 سالگی
• حداقل یک بار وقتی که در مقطع دبیرستان هستند

تست شنوایی نوزادان چیست؟

تست گسیل‌های صوتی گوش (OAE) :

که شامل قرار دادن یک پروب کوچک در مجرای گوش خارجی است و در حالی که کودک آرام است، انجام می‌شود. این پروب صداهایی را می‌فرستد، سپس صداهای برگشتی (اِکو) از گوش داخلی را بررسی می‌کند.

اگر اِکو وجود نداشته باشد، ممکن است کودک مشکل شنوایی نداشته باشد، اما پزشکان برای اطمینان از این موضوع و کشف این مسئله نیاز به انجام آزمایشات بیشتر مانند ABR دارند.

درمان اختلال شنوایی

درمان کم شنوایی به علت و شدت آن بستگی دارد. کم شنوایی حسی‌عصبی قابل درمان نیست. چنانچه سلول‌های موئی حلزون آسیب ببینند، ترمیم نمی‌شوند. با این حال، روش‌ها و درمان‌های مختلفی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

روش‌های درمانی مختلفی برای افراد مبتلا به انواع کم شنوایی وجود دارد مانند:

1-سمعک

سمعک‌ها کم شنوایی را درمان نمی‌کنند، بلکه صدا را تقویت می‌کنند تا فرد کم شنوا بتواند گفتار را واضح‌تر بشنود و درک کند.

سمعک برای فردی که کم شنوایی عمیق دارد یا ناشنوا است، مناسب نیست.

2-کاشت حلزون

چنانچه پرده گوش و گوش میانی به درستی کار کنند، کاشت حلزون می تواند برای فرد مفید باشد.کاشت حلزون برای کمک به بیمارانی است که اختلال شنوایی آنها ناشی از آسیب به سلول‌های موئی در حلزون است و باعث بهبود درک گفتار می‌شود.

کودکان معمولاً در هر دو گوش دستگاه کاشت حلزون دارند، در حالی که بزرگسالان تمایل دارند فقط یکی داشته باشند.

3- لب خوانی

لب خوانی (گفتارخوانی) روشی برای درک زبان گفتاری با تماشای حرکات لب، صورت و زبان گوینده است.

فردی که بعد از یادگیری صحبت کردن دچار اختلالات شنوایی شده‌ می‌تواند سریع لب خوانی را یاد بگیرد. این مورد برای کسانی که کم شنوا به دنیا می‌آیند، صدق نمی‌کند.

4- زبان اشاره

طیف وسیعی از زبان‌های اشاره وجود دارد که در برخی موارد با یکدیگر خیلی متفاوت هستند. این زبانی است که از علائم ساخته‌شده با دست‌ها، صورت و وضعیت بدن استفاده می‌کند، اما صدایی ندارد. این روش بیشتر توسط افراد ناشنوا استفاده می‌شود.

پیشگیری از ابتلا به اختلال شنوایی

از اختلال شنوایی ناشی از اختلالات هنگام تولد یا کم شنوایی ناشی از بیماری یا حوادث نمی توان جلوگیری کرد. اما برخی اقدامات را می‌توان انجام داد تا احتمال ابتلا به کم شنوایی کاهش یابد.

سیستم شنوایی و گوش به چندین روش مختلف دچار آسیب می شود. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای خیلی بلند در نهایت می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود.

اقدامات لازم جهت محافظت از سیستم شنوایی:

• تلویزیون، رادیو، موسیقی و اسباب‌بازی‌ها: صدا را خیلی زیاد بلند نکنید. اسباب‌بازی‌های صدادار می‌توانند شنوایی کودکان را در معرض خطر قرار دهند.
• هدفون‌‌ها: استفاده از هدفون و هندزفری با صدای بلند باعث آسیب به سلول‌های موئی گوش داخلی و کم شنوایی می شود.
• بهداشت حرفه‌ای: اگر در محیط‌های پُر سر و صدا کار می‌کنید، از قالب‌های ضدصوت یا محافظ گوش استفاده کنید.
• مکان‌های تفریحی: اگر به کنسرت‌های پاپ، مسابقات اتومبیلرانی، سایر رویدادهای پُر سر و صدا می‌روید، از قالب‌های ضد صوت استفاده کنید.
• گوش پاک کن: از گوش پاک کن برای تمیز کردن گوش‌‌ها استفاده نکنید. استفاده از آن ممکن است به پرده گوش آسیب برساند.

ترمیم پرده گوش